Police Nursing College
วิทยาลัยพยาบาลตำรวจ
Pathophysiology Of Gastrointestinal System
For Student Nurses
ร.ต.อ.อภิสิทธิ์ ตามสัตย์
E-mail: log31643@yahoo.com
Peptic ulcer
"แผลในกระเพาะอาหาร"
Peptic ulcer เป็นแผลที่ชั้น mucosa ซึ่งพยาธิสภาพที่เกิดขึ้นจะเป็นแผลลึกขอบคม เรียบ และ ก้นแผลสะอาด อาจจะลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ หรือลึกกว่านั้น อาจเกิดได้ทั้งในกระเพาะอาหาร duodenum หรือ lower esophagus ส่วนที่พบมากที่สุด คือ กระเพาะอาหาร เรียกว่า Gastric ulcer และลำไส้เล็กส่วนต้น เรียกว่า Duodenal ulcer
การเกิดแผลในกระเพาะอาหารเป็นผลจากความไม่สมดุลระหว่างกลไกการป้องกันเยื่อบุ และ การทำลายเนื่องจากกรดและเอนไซม์ pepsin รวมทั้งปัจจัยอื่นๆทั้งสิ่งแวดล้อม และ ภาวะภูมิคุ้มกัน
สาเหตุ
-
ร้อยละ 50 ของการเกิดแผลในกระเพาะอาหารเกิดจากอารมณ์ตึงเครียด
-
การเปลี่ยนแปลงของ Mucous membrane ที่ทำหน้าที่หลั่งน้ำย่อย และการทำงานมากเกินไป
-
ความต้านทานของเยื่อบุของกระเพาะอาหาร หรือลำไส้เล็กเปลี่ยนไป เช่น จากการถูกระคายเคืองจากยาบางชนิด ได้แก่ NSAID, Salicylic acid, และ Steroid
-
-
รับประทานอาหารไม่เป็นเวลา ทานรสจัด เคี้ยวไม่ละเอียด ดื่มสุรามาก สูบบุหรี่จัด
-
มีการติดเชื้อแบคทีเรีย H.pyroli
-
ภาวะที่ร่างกายทำงานหนักทำให้มีความต้านทานน้อย
ชนิดของแผลในกระเพาะอาหาร (Gastric ulcer) แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
-
Acute gastric ulcer เป็นแผลเล็ก ๆ ทั่วในชั้น Mucosa มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น รักษาให้หายได้ในระยะสั้นเพราะเป็นแผลเฉียบพลัน ตื้นๆ หลายแผล มีขนาดเล็กไม่เกิน 1 cm ส่วนใหญ่เกิด เนื่องจาก stress จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า stress ulcer
Acute gastric ulcerมักจะเกิดตามหลัง ภาวะ shock
extensive burns หรือ severe trauma (Curling ulcers);
และ elevated intracranial pressure (Cushing ulcers)
-
Chronic gastric ulcer เป็นแผลเรื้อรังและกินลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ แผลจะหายช้าและมีโอกาสเป็นแผลเป็นได้
*ส่วน Duodenal ulcer แผลมักจะกินลึกถึงชั้น Serous membrane เป็นเรื้อรังรักษาทางยาไม่หายขาด
ชนิดของแผลในกระเพาะอาหาร (Gastric ulcer) แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
-
Acute gastric ulcer เป็นแผลเล็ก ๆ ทั่วในชั้น Mucosa มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น รักษาให้หายได้ในระยะสั้น
-
Chronic gastric ulcer เป็นแผลเรื้อรังและกินลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ แผลจะหายช้าและมีโอกาสเป็นแผลเป็นได้
ส่วน Duodenal ulcer แผลมักจะกินลึกถึงชั้น Serous membrane เป็นเรื้อรังรักษาทางยาไม่หายขาด
Sign & Symptom
-
ปวดท้องบริเวณลิ้นปี่ ลักษณะปวดไม่กว้าง สามารถชี้ด้วยนิ้วเดียว และอาการปวดจะสัมพันธ์กับการรับประทานอาหาร
-
เมื่อแผลถูกสัมผัสกับกรดและน้ำย่อย จะทำให้มีอาการปวดแสบปวดร้อนบริเวณ Epigastrium และอาจจะมีอาการปวดแบบตื้อๆ และแน่นท้อง
-
Gastric ulcer จะปวดเวลาที่หิว ถ้ารับประทานอาหารลงไปจะหายปวด เพราะน้ำย่อยในกระเพาะมีอาหารไปคลุกเคล้า หลังจากรับประทานอาหารเข้าไปประมาณ 1 ½ ชั่วโมง จะมีอาการปวดอีกเพราะน้ำย่อยเข้าไปสัมผัสกับแผลโดยตรง
-
Duodenal ulcer จะเกิดขึ้นภายหลังรับประทานอาหารประมาณ 2-2 ½ ชั่วโมง เพราะระยะนี้กระเพาะอาหารและลำไส้ว่าง น้ำย่อยและกรดจึงถูกกับแผล เมื่อรับประทานอาหารเข้าไปอาการเจ็บปวดจะหายไป อาการปวดมักจะพบตอนเช้ามืด
การรักษา Peptic ulcer ด้วยยา